Είχον άπαντα κοινά: Η Θεολογία της Απελευθέρωσης

Εδημοσιεύθη το 1985 μία διακήρυξη ομάδος θεολόγων (Ελλήνων), που προσπαθούν να θεμελιώσουν μία θεολογία πολιτικο-κοινωνική. Καθώς έχονται οι ίδιοι υπό πολιτικο-κοινωνικών θέσεων θέλουν να εισαγάγουν σε αυτές τις θέσεις τους και το Ευαγγέλιο, την θεολογία:

"Η οραματιζομένη αυτή θεολογία δεν υποκρίνεται φαρισαικά και πονηρά την α-πολιτικότητα. Είναι αλληλέγγυα προς ό,τι έχει σχέση με την αξιοπρέπεια και τον σεβασμό του ανθρώπινου προσώπου, τη δημοκρατία, τους αγώνες για αγάπη και αδελφοσύνη, για κοινωνική δικαιοσύνη και ειρήνη και για τα προοδευτικά έργα του ανθρώπου".

Στις 20 Μαρτίου 1986 δημοσιεύεται το εξής άρθρο
Συγγραφέας: πρεσβύτερος Σ. Τίτλος του άρθρου: Δικαιώνεται η θεολογία της Απελευθέρωσης (αναφέρεται στην κατάσταση της Λατινικής Αμερικής και ιδιαίτερα στην Νικαράγουα)

"και όπου επεκράτησαν (όπως στη Νικαράγουα) τοποθετούν παπάδες υπουργούς, σαν τον π. Fernando Cardenal που έγινε υπουργός Παιδείας και τους άλλους κληρικούς, Miguel d' Escotto και Ernesto Cardenal".

Τί θα μπορούσαμε να πούμε για το φαινόμενο να φτάνουν εκκλησιαστικοί παράγοντες να γίνονται πολιτικά πρόσωπα; Να μπαίνει δηλαδή η θεολογία στην υπηρεσία 'τού να φάει ο κόσμος ψωμί' και να γίνεται η θεολογία πολιτική υπόθεση; Απερίφραστα, πρόκειται για μια εκκοσμίκευση χωρίς επιφυλάξεις. Ερμηνεύουν τον χριστιανισμό με ιουδαικά μεσσιανικά κριτήρια, σαν αλλαγή των εξωτερικών δομών της ζωής που πρόκειται να επιβληθεί με την πολιτική δραστηριοποίηση. Επιθυμούν την Βασιλεία του Θεού επί της γης με κοινωνικές διεκδικήσεις, για άμεση απόλαυση υλικών αγαθών. Έτσι απορρίπτουν, αρνούνται το σταυρικό ευαγγέλιο. Όπως γράφει ο Απ. Παύλος στην προς Φιλιππησίους 3,18 για τους εχθρούς του σταυρού του Χριστού: ων το τέλος απώλεια, ων ο θεός η κοιλία..οι τα επίγεια φρονούντες.. ημών γαρ το πολίτευμα εν ουρανοίς υπάρχει... Δεν περιμένουμε σωτήρες από τον κόσμο να μας δώσουν το ένα ή το άλλο, Σωτήρα περιμένουμε από τον Ουρανό, τον Κύριο μας Ιησού Χριστό, ο οποίος θα μετασχηματίσει το σώμα της ταπεινώσεως ημών εις το γενέσθαι αυτό σύμμορφον τω σώματι της δόξης Αυτού. . Ο Χριστιανισμός είναι μία οντολογική μεταμόρφωση. Θα αναστηθώ και θα αποκτήσω νέο σώμα, κατάλληλο για την Βασιλεία του Θεού. Αυτή η θέση 'επίγεια φρονούντες, ων ο θεός η κοιλία' (επίγεια, υλιστικά φρονήματα) τι άλλο σημαίνει παρά εκείνα τα οποία επιδιώκει η λεγόμενη πολιτική θεολογία;

Ακόμα, δεν αναφέρει πουθενά ο Απόστολος Παύλος ότι η σωτηρία είναι πολιτική ή κοινωνική απελευθέρωση αλλά είναι οντολογική. Είναι η σωτηρία του ανθρώπου, για να γίνει σύμμορφος της δόξης του σώματος του Χριστού. Και όσο και αν χαρακτηρίζουν οι άνθρωποι της πολιτικής θεολογίας ότι η θεολογία όπως τη ζούμε, αυτήν την θεολογία, την αγιογραφική και πατερική ως τελματώδη και με οσμή θανάτου (ακόμα και χουντική την χαρακτηρίζουν!), είναι όμως η θεολογία που σώζει.


Ομιλούν για ειρήνη,
ομιλούν για αγάπη,
ομιλούν για δικαιοσύνη
που θα επιβληθεί όμως με πολιτικούς μετασχηματισμούς, με πολιτικές αλλαγές όχι ως καρποί του Aγίου Πνεύματος που αποκτώνται με την πνευματική και μυστηριακή ζωή μέσα στην Εκκλησία.

(Σημείωση: στην βάση εμπνέονται από το μαρξιστικό σκεπτικό της κοινωνικής μηχανικής και δεν δίνουν αξία στην ατομική ευθύνη παραβλέποντας έτσι το αυτεξούσιο, την ελευθερία του ανθρώπου που την έχει δώσει ο Θεός και θεωρώντας όλα τα προβλήματα ως κατά βάσιν κοινωνικά, συστήματος, ομάδας, πάντα 'κάποιος άλλος φταίει', υποβιβάζοντας έτσι τον άνθρωπο συνειδητά ή ασυνείδητα στο επίπεδο του ζώου, του μη αυτοσκοπού, του μη ελευθέρου όχι εικόνα του Θεού, προσβάλλοντας έτσι το κατ' εικόνα. Είναι προφανές πως μια τέτοια θεολογία σφάλλεται και δεν έχει εκκλησιαστική ορθόδοξη και αγιογραφική τεκμηρίωση αλλά είναι ευθέως αντίθετη προς ότι η Αγία Γραφή μάς διδάσκει. Θυμίζει το ο όφις μου έδωσε κλπ.. Αλλά προφανώς και σ αυτό θα έχει την εξήγηση ότι είναι προβολή των τότε ισχυουσών κοινωνικοοικονομικών και πολιτικών σχέσεων και άρα αν 'αποδομήσουμε' το κείμενο της ΑΓ θα βρούμε την 'αλήθεια', όπως κάνουν.. Ας το κάνουν είναι ελεύθεροι ,αλλά δεν είναι χριστιανική θεολογία αυτό, είναι πολιτιστικός μαρξισμός!)


Έχω μπροστά μου ένα βιβλίο μεταφρασμένο στα ελληνικά:
"Το Ευαγγέλιο της Επανάστασης των Santinistas" (εκδ. Μαλλιάρη -πρόλογος Στέλιου Παπαθεμελή)

Γραμμένο από τον Ernesto Cardenal ιερέα και υπουργό Παιδείας στην Νικαράγουα.

Ο τρόπος που είναι γραμμένο το βιβλίο είναι η παρουσίαση όσων λέγονται σε έναν Κύκλο συμμελέτης Αγίας Γραφής. Την ερμηνεύουν φυσικά υπό το πρίσμα των κοινωνικών ανακατατάξεων (και των ιδεών τους προφανώς):


Σήμερα ένα κορίτσι διάβασε τον ύμνο της Μαρίας και οι γυναίκες άρχισαν να σχολιάζουν:

"γκρέμισε τους τυράννους από τους θρόνους τους
και ύψωσε τους ταπεινούς
γέμισε αγαθά τους πεινασμένους και τους πλουσίους τους άφησε χωρίς τίποτα.."
(Παντού κοιλιά δηλαδή, ων ο Θεός η κοιλία..)

-Κάποιος λέει: ισχυροί και πλούσιοι είναι το ίδιο πράγμα, οι ισχυροί είναι πλούσιοι και οι πλούσιοι είναι ισχυροί
-Άλλος: Είναι το ίδιο πράγμα με τους υπερήφανους, γιατί οι ισχυροί και οι πλούσιοι είναι υπερήφανοι
-Τερέζα: Ύψωσε τους ταπεινούς, αυτό ακριβώς έκανε και με τη Μαρία!
-Μαρία: Το ίδιο έκανε ο Θεός και με τον Ιησού και τη Μαρία και αυτούς που ακολούθησαν τον Ιησού που ήταν όλοι φτωχοί και τους δόξασε.
-Τί θα έλεγε ο Ηρώδης αν μάθαινε ότι μια γυναίκα του λαού είχε διακηρύξει ότι ο Θεός εκθρόνιζε τους ισχυρούς, ανύψωνε τους ταπεινούς, γέμιζε με αγαθά τους πεινασμένους και άφηνε τους πλουσίους με άδεια χέρια;


Ναταλία: ότι ήταν τρελλή
Ροζίτα: ότι ήταν κομμουνίστρια (η Παναγία)
Λαουρεάνο: όχι μόνο θα έλεγε ότι η Παρθένος ήταν κομμουνίστρια αλλά γεγονός είναι ότι αυτή ήταν κομμουνίστρια πραγματικά.

Ernesto Cardenal: Τί θα έλεγαν στη Νικαράγουα αν άκουγαν αυτά που λέγαμε εδώ στο Solentiname;

Πολλοί (από τον κύκλο): Ότι είμαστε κομμουνιστές!

Κάποιος ρωτά: Τί σημαίνει ότι γέμισε με αγαθά τους φτωχούς;
Απαντά ένας νέος: Ό,τι οι πεινασμένοι θα φάνε! (Φαί, φαι, φαι!)
Ένας άλλος: Την επανάσταση!
Λαουρεάνο: Αυτό είναι η επανάσταση: Πέφτει ο πλούσιος, ανυψώνεται ο φτωχός, αυτός που ήταν στο τελευταίο σκαλοπάτι.

Όσκαρ: Μπορούμε να χρησιμοποιούμε τη βία για να στερήσουμε τους πλούσιους από τα αγαθά τους;
(Ο Χριστός φυσικά πουθενά δεν εξανάγκασε τον πλούσιο νεανίσκο).

Ernesto Cardenal: Το σκέφτηκα, στο τέλος του απάντησα διστακτικά: Θα μπορούσαμε να επιτρέψουμε την αποχώρησή τους για μιαν άλλη χώρα (Σχόλιο: και αν γίνει και η άλλη χώρα σοσιαλιστική;)

Fernando Cardenal (Ιησουίτης ιερέας, αδερφός του συγγραφέα): Σκέφτομαι πως πολύ γρήγορα θα πρέπει να της έφυγε της Μαρίας η ιδέα του ισχυρού Μεσσία, κατάλαβε ότι το παιδί που θα γεννούσε θα ήταν επαναστάτης από τη γέννησή του . Σκέφτομαι ακόμα ότι για χρόνια διαβάζαμε το Ευαγγέλιο όχι σωστά. Το ερμηνεύαμε δίνοντάς του αποκλειστικά και μόνο πνευματικό περιεχόμενο, δεν βγάζαμε λέξη για την κοινωνικο-πολιτική κατάσταση. (Καταλάβατε τί γίνεται;) Πόσες φορές διάβασα ότι ο Ιωσήφ και η παρθένος κατέφυγαν στην Αίγυπτο κλπ...


(άλλο σημείο του βιβλίου):
Ο Χριστός δεν ηκολούθησε την οικογένεια και τον Ιωσήφ---

Μανουέλ: απειθάρχησε! Τους ξέφυγε! Ο νέος οφείλει να μην υπακούει στους γονείς του όταν τον θέλουν μόνο για αυτούς, Όταν θέλουν να τον κρατούν μακρυά από τα κοινά και δεν τον αφήνουν να συμμετέχει στους αγώνες.
Λαουρεάνο: Σαν τους αντάρτες που πάνε να πολεμήσουν χωρίς την άδεια των γονιών τους.

Γεροντότερος: Είναι σωστό ένα παιδί 12 χρονών να κάνει τέτοιο πράγμα; Δεν θα έπρεπε να ζητήσει άδεια; Πρέπει να σκεφτούμε και τον πόνο που ίσως προκάλεσε στους γονείς του.

-Άλλος νέος: Ίσως να μη του το επέτρεπαν, και αναγκάστηκε να ενεργήσει έτσι.
Ο Ιησούς μάς δίνει ένα παράδειγμα ανεξαρτησίας προς την οικογένεια.

Φελίπε: Το συμπέρασμα είναι λοιπόν πεντακάθαρο: Από τα μικρά του χρόνια ο Ιησούς ήταν επαναστάτης..


Τί είναι η αμαρτία, η αγάπη

Λαουρεάνο: Με άλλα λόγια μας λέει πως δεν υπάρχει Θεός. Γι' αυτό στον νεαρό πλούσιο που τον ρωτάει τι θα κάνει για να σωθεί λέει την εντολή της αγάπης προς τον πλησίον αλλά όχι στην αγάπη του Θεού . Με άλλα λόγια μας λέει ότι δεν υπάρχει Θεός, ότι Θεός είναι ο πλησίον.
Ernesto Cardenal: Μας λέει ότι ο Θεός είναι η αγάπη.
Λαουρεάνο: Μας λέει ότι η αγάπη των άλλων, αυτό είναι ο Θεός.
Μας λέει ότι βέβαια υπάρχει Θεός, Υπάρχει βέβαια Θεός, αλλά ο Θεός είναι αυτό.

Λαουρεάνο: άρα ο Θεός είναι όλοι εμείς (πανθεισμός!)
Ernesto Cardenal: η αγάπη, όλοι, αλλά ενωμένοι. Όχι όταν είμαστε χωρισμένοι από μίσος ή την εκμετάλλευση. Αμαρτία είναι όταν υπάρχει διαχωρισμός.

Λαουρεάνο:
Ο Θεός είμαστε όλοι εμείς, όταν αγαπιόμαστε.
Ο Διάβολος είναι αυτοί που κάνουν τον λαό να υποφέρει.
(Δεν υπάρχει διάβολος, διάβολος είναι αυτοί που κάνουν τον λαό να υποφέρει
Δεν υπάρχει Θεός, Θεός είναι όλοι εμείς που αγαπιόμαστε (οι ομοιδεάτες)).

Για την Βασιλεία του Θεού:

Δεν δεχόμαστε το ασυμβίβαστο μεταξύ Μαρξισμού και Χριστιανισμού
δεν δεχόμαστε τις παρεκκλίσεις που έγιναν στο όνομα του Μαρξισμού (σταλινισμός), παρόμοια δεν δεχόμαστε ούτε τις παρεκκλίσεις της Εκκλησίας (Ιερά Εξέταση).

Και ο Ουρανός; Η Βασιλεία του Ουρανού: Είμαστε ένας πλανήτης στον Ουρανό, είμαστε κι εμείς ένας πλανήτης ανάμεσα σε χιλιάδες πλανήτες που σίγουρα κατοικούνται και ο καθένας έχει την δική του εξέλιξη. Κι εμείς ανάμεσα σε αυτούς, ουρανός για τους άλλους, μια κοινωνία αγάπης θα είναι το συμπλήρωμα της Βασιλείας των Ουρανών στη Γη. Αυτό είναι ο Ουρανός και αυτή η Βασιλεία του Θεού. Δεν υπάρχει βασιλεία του Θεού στον ουρανό.



Παρεμβάλλεται ο εξής στίχος: και μεγάλη δυνάμει απέδιδον οι απόστολοι το μαρτύριον της αναστάσεως.. Οι θεολόγοι της πολιτικής θεολογίας παραμερίζουν ότι κεντρικό θέμα είναι ο Χριστός και η Ανάστασή του. Κεντρικό θέμα ο Χριστός και η Ανάστασή του (Σχόλιο: αυτά για τους πολιτικούς θεολόγους είναι ίσως ξεπερασμένα) και προσβλέπουν στο περιθώριο του κειμένου, που είναι ότι ανάμεσα στους χριστιανούς υπήρχαν φτωχοί και τους τάιζαν. (παράβαλε χορτασμό 5000).

Προτάσσουν τα περιφερειακά στοιχεία του Ευαγγελίου, τα δε ουράνια τα βάζουν στο περιθώριο. Πρόκειται περί μιας ολότελα αιρετικής θέσεως. Είναι μία εθελοθρησκεία (Κολ 2,23), μια θρησκεία κατά την θέληση εκείνων που την χαλκεύουν (και η θρησκεία δεν σώζει!) Όπως λέγει ο Θεοδώρητος "Σχήμα ουκ αλήθειαν περίκεινται ευσεβείας". Είναι μια θεολογία που ξεκινά από την εκκοσμίκευση και τελειώνει σε εκκοσμίκευση, δηλαδή σε έναν φαύλο κύκλο που δεν ελευθερώνει τον άνθρωπο ποτέ. Είναι μια θεολογία που καταντά σε κοινωνιολογία παρά στη Βασιλεία του Θεού. γι αυτό και δεν ελευθερώνει τον άνθρωπο. Γι αυτό και τα βιβλία Θρησκευτικών του σχολείου που γράφτηκαν με αυτό το πνεύμα μάλλον κοινωνιολογία πρέπει να ονομάζονται παρά θρησκευτικά. Είναι μία θεολογία αληθινό δαιμονικό κατασκεύασμα, που παραπλανά τους πιστούς και τους γυροφέρνει πάντοτε να έχουν στραμμένο το πρόσωπό τους εδώ στη γη. Είναι το πνεύμα του ψευδοπροφήτου, που στο τέλος θα στείλει τους χριστιανούς στην αγκαλιά του αντιχρίστου (ο οποίος 'θα φέρει κοινωνική δικαιοσύνη' κλπ).

Δεν μπορεί η θεολογία να υπηρετεί κοινωνικο-οικονομικο-πολιτικούς σκοπούς και επιδιώξεις. Είναι πέρα και πάνω από όλα αυτά. Δεν μπορεί να πολιτικοποιηθεί η θεολογία. Σας ρώτησα ποτέ ποιας ιδοελογικής απόχρωσης είστε; Αν πολιτικοποιηθεί η θεολογία, θα πάρει ένα σχήμα. Και αν δεν συμφωνούν κάποιοι τί θα γίνει; Θα παύσουν να είναι χριστιανοί; Το βρίσκουμε σωστό αυτό;


Τί μένει λοιπόν; Άγρυπνη προσοχή. Κάθε παραχώρησή μας στο Ευαγγέλιο που το νοθεύει είναι και ένα βήμα μακρυά από την σωτηρία. Και Ευαγγέλιο που δεν σώζει (οντολογικά) είναι περιττό και να το ζούμε. Γιατί αυτά τα Ευαγγέλια ΔΕΝ σώζουν (με την κύρια σημασία της λέξεως). Οι καιροί είναι παραπλανητικοί, το πνεύμα του ψευδοπροφήτου πλανάται πάνω από τα κεφάλια μας και ζητεί να εξουδετερώσει κάθε αντίσταση. Μόνον όσοι έχουν ταπείνωση και άγρυπνη προσοχή αυτοί και μόνο θα σωθούν. Πρέπει να σωθούμε.



(π.Αθανασίου Μυτιληναίου, Πράξεις των Αποστόλων, 41η Ομιλία, Λάρισσα, 30/03/1986)